Demencja to schorzenie, które coraz częściej dotyka ludzi na całym świecie – nie tylko seniorów. Coraz częściej jej pierwsze oznaki pojawiają się u osób młodszych, a subtelność objawów sprawia, że diagnoza bywa stawiana dopiero wtedy, gdy choroba jest już mocno zaawansowana. Dr Jürgen Herzog, neurolog oraz ordynator w monachijskiej klinice Schön, apeluje, by nie ignorować pewnych sygnałów – mogą być one początkiem poważnych zmian w funkcjonowaniu mózgu.
Subtelne symptomy, które mogą zwiastować demencję
Choroby neurodegeneracyjne, w tym przede wszystkim demencja, stanowią jedno z najważniejszych wyzwań stojących przed współczesną medycyną. Statystyki są niepokojące – z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2021 roku wynika, że liczba osób z diagnozą demencji wynosiła wtedy już 57 milionów. Eksperci przewidują, że do 2030 roku może ona wzrosnąć aż do 78 milionów.
Jednym z pierwszych objawów, który powinien wzbudzić naszą uwagę, jest – jak zauważa dr Herzog – nietypowa utrata pamięci. Nie chodzi jednak o zapominanie drobnych, codziennych rzeczy, ale o sytuacje takie jak niemożność przypomnienia sobie adresu zamieszkania czy imienia sąsiadki, którą znamy od lat.
Wśród wczesnych symptomów wymienia się również:
•trudności z odnalezieniem się w znanych miejscach,
•ograniczenie słownictwa i uproszczenie wypowiedzi,
•problemy z konstruowaniem spójnych, logicznych zdań,
•urywanie toku myślenia w trakcie mówienia.
Co poza mózgiem może wpływać na rozwój demencji?
Coraz częściej specjaliści podkreślają, że przyczyn pogorszenia funkcji poznawczych należy szukać nie tylko w samym mózgu. Dr Karan Rajan wskazuje pięć czynników, które często są ignorowane, a mają ogromny wpływ na ryzyko zachorowania.
Jednym z nich jest podwyższony poziom cholesterolu. Choć nie daje objawów, może stopniowo niszczyć naczynia krwionośne, również te w mózgu, co z kolei zwiększa ryzyko choroby Alzheimera. Kolejnym zagrożeniem jest nadciśnienie – cichy wróg, który wyniszcza organizm bez wyraźnych symptomów.
Do czynników przyczyniających się do rozwoju demencji zaliczają się również zaburzenia słuchu i wzroku. Ograniczają one kontakt chorego ze światem, a co za tym idzie – zmniejszają stymulację umysłową. Izolacja społeczna oraz samotność przyczyniają się do rozwoju depresji, a ta z kolei może przyspieszać pogorszenie funkcji kognitywnych. Nie bez znaczenia jest również cukrzyca typu 2 – wahania poziomu cukru negatywnie wpływają nie tylko na układ krążenia, ale także na kondycję mózgu.
Jak zapobiegać demencji? Sprawdzone sposoby profilaktyki
Choć na niektóre rzeczy – takie jak geny czy wiek – nie mamy wpływu, to jednak istnieje szereg działań, które mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko rozwoju demencji. Dr Herzog rekomenduje trzy filary profilaktyki: dietę, ruch i aktywność umysłową.
1. Dieta MIND
Ten sposób odżywiania zakłada spożywanie dużych ilości warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów i ograniczenie mięsa, zwłaszcza czerwonego. Badanie opublikowane w 2024 roku przez JAMA Network Open wykazało, że dieta bogata we flawonoidy – zawarte m.in. w borówkach, zielonej herbacie czy kakao – korzystnie wpływa na zdrowie mózgu.
2. Aktywność fizyczna
Regularny wysiłek, szczególnie wytrzymałościowy, jak np. jazda na rowerze, wspiera nie tylko układ krążenia, ale także pracę mózgu. Dotlenienie i lepsze ukrwienie mózgu spowalniają jego degenerację.
3. Ćwiczenie umysłu
Czytanie książek, nauka obcych języków, prowadzenie rozmów z ludźmi w różnym wieku, udział w wydarzeniach kulturalnych – to wszystko działa stymulująco na mózg i pozwala utrzymać dobrą kondycję intelektualną przez dłuższy czas.
Dodatkowo warto pamiętać o regularnym monitorowaniu stanu zdrowia, wykonywaniu badań kontrolnych oraz prowadzeniu aktywnego trybu życia – zarówno fizycznie, jak i społecznie.
Świadomość kluczem do zdrowia mózgu
Demencja to choroba, która potrafi postępować w ukryciu przez długi czas. Dlatego tak ważne jest, by uważnie obserwować siebie i bliskich. Choć nie każdy przypadek zapomnienia czy rozkojarzenia oznacza od razu coś poważnego, warto traktować takie objawy jako potencjalny sygnał ostrzegawczy.
Wczesna diagnoza i odpowiednie działania profilaktyczne mogą znacząco spowolnić rozwój choroby i poprawić jakość życia. Neurolodzy, tacy jak dr Herzog, podkreślają, że czasem wystarczy zmiana stylu życia, by zyskać wiele lat sprawności umysłowej. Warto więc nie ignorować nawet najmniejszych objawów i dbać o swoje zdrowie – także to, które skrywa się w naszej głowie.
